Rys historyczny zwałowiska Przezchlebie

W 2009 roku Gmina Zbrosławice powołała do życia Zakład Eksploatacji Hałdy Przezchlebie Sp. z o.o. w celu zagospodarowania zdegradowanego terenu zajmowanego przez zwałowisko.

Centralne zwałowisko odpadów powęglowych Przezchlebie powstało w latach 60-tych ubiegłego wieku. Utworzone zostało w miejscu sztucznych stawów powstałych w wyrobiskach nieczynnej kopalni piasku, która od 1955 roku była źródłem piasków podsadzkowych wykorzystywanych w górnictwie. Odpady górnicze dowożone były z wielu kopalń, m.in. KWK Makoszowy, KWK Pstrowski, KWK Bielszowice, KWK Krupiński, KWK Zabrze, KWK Bobrek, KWK Gliwice. Składowano na nim także odpady paleniskowe z Elektrowni Rybnik. Składowanie popiołów zakończono w 1990 roku, a odpadów kopalnianych w 1999 roku. Zwałowisko Przezchlebie to jedno z większych tego typu obiektów na terenie Górnego Śląska. Brak jest szczegółowej dokumentacji opisującej dokładnie proces zwałowania oraz ilości lokowanych odpadów. Jednak szacować można, że na zwałowisku zgromadzonych jest ok. 25 mln m3 odpadów, z czego prawdopodobnie ok. 65% stanowią odpady kopalniane, a 35% popioły elektrowniane.

Popioły stanowią bardziej lub mniej regularne przewarstwienia o różnych grubościach i położeniu. W południowo-wschodniej części obiektu znajduje się główny zbiornik odpadów elektrownianych, których miąższość przekracza 20 m. jest on opasany obwałowaniem zbudowanym z odpadów górniczych.

W obrębie zwałowiska prowadzona jest eksploatacja odpadów górniczych. W jej efekcie powstały liczne wyrobiska eksploatacyjne.

Część północna – jak dotąd nieeksploatowana – stanowi obecnie najwyższe wzniesienie ponad poziom terenu. Jest to część zwałowiska, która w przeszłości została poddana rekultywacji w kierunku leśnym.

W eksploatowanych rejonach zwałowiska występują skarpy wyrobisk o znacznym nachyleniu otwarte na dostęp powietrza. Częściowo zostały one przykryte odwęglonym materiałem skalnym pochodzącym z procesów przeróbczych związanych z separacją węgla. W okresie opadów śniegu nie obserwowano na wierzchowinie zwałowiska miejsc przyspieszonego zaniku pokrywy śnieżnej spowodowanego samozagrzewaniem zgromadzonych odpadów (stan na grudzień 2017 r.).